Emotionaliteit van zeventiende-eeuwse toneelstukken

Op uwen goeden dienst, en seghden Raet van statenAdieu, tot dat icksien daer mijne sielnaer snacktEenen Pagi uyt.Als thert naer een Fonteyn,Pagie. De koffers sijn ghepacktEn alles is ghereet, soo t'aen de Edel HeerenBelieft om med' te gaen: Roman. Hebt ghy oock al mijn kleerenGhesloten in de kist: Pagie. Het is ghedaen ghelijckMy wert bevolen Heer; Rom. Soo scheyden wy uyt t'rijckEn wachten den Adieu, Adolphus.Ghy sult terstont gaen schrijvenHoe dat de lusten van de trouwe Min my dryvenHoe dat mijn Edel hert is inghenomen vanDe liefde, die my traght te maecken wettigh manVan d'Enghelse Princers, die t'herte soo doet brandenDat ick eer gheven wil mijn Rijck en al de landenDie greynsen aen t'quartier van Torck en PersiaenAls haer te laeten, en niet eens te sien voldaenHet gene dat ick wensch om t'puyck der soetighedenDie schuylen in het hert van haer volmaeckte leden,Schrijft aen den Coninck self vernuftigh en seer CloeckHoe dat ick boven al sijn outste dochter soeckTot mijn beminde vrou, dit moet alsoo gheschiedenGhelijckmen is ghewoon een Coninck aen te biedenSpreckt aen den wijsen raet en doet ghelijck die seytSecret. Om te voldoen den wil van sijne MajesteytEn sal ick niet alleen my gaen tot schrijven voeghenMaer thoonen dat ick ben tot Majesteyts ghenoeghenDe alderminste slaeff tot dienstbaerheydt van t'hoff,Adolp. Vervolght dan mijn ghebodt soo crijght ghy eer en loff.binnen.

VERSCHOONINGHHet vertreck van Romanus Ambassadeur naer Enghelandt.

Tweeden handel.Eerste uyt-comen.Felicia in manscleeren met Nimus haeren Knecht.Felicia. WIe had geweten oyt dat liefd' had soo veel strickenEn laeghen van bedrogh, waer op de lusten mickenO wanckelbaer Fortuyn, die wispelturigh draeytU vals doorslepen praet met alle winden waeyt:Wie had dit oyt ghedacht, dat eenen mensch vol trekenSoo vals en heel gheveynst, soo teghen t'hert sou spreken,Hy is nu emmers wegh, de Coningin is weef,O schelm, ô boos ghedacht; aen wie ick dickwils schreef,Die my ghesworen heeft my voor u lieff te kennenGodt gaef dat neen, maer wie sal mijn hert nu ontwennenDe kennis die het heeft van diepe minne smertWaer mede dat mijn siel altijdt ghevoestert wert.Alphonsus had gheen reen om my sijn min te verghenHad ick hem met mijn min bedeckt niet comen terghen,Maer soo ick heb verstaen den Keyser mint haer med'Die hy ten echt versoeckt, gaen wy dan naer de sted'Daer sy haer wooningh houdt om haer sijn trou te veylen.Nimus. Op gistren gongh hier af met opgherechte seylen,Sijnen Ambassadeur, ick weet sy sijn al voortAl wast dat haer de Zee verthoonden heel ghestoort,De Trommels en Trompet, die hoorden ick daer klincken,Soosy door zeesen storm niet altemael versincken:Ick vrees voor ongheluck, den Torck ghedurich kruystEn leydt daer sterck op toe, t heel hof dat is verhuystOm dese schoon Malaet, om Joffvrou sleypsteerts wille

Arbeyder. Ick segh u laet my gaen en wilt mijn hooft niet brekenWant ick nu draeghen moet dat ick my schiet beschijt,De Schepen steken aff, het is veel meer als tijt,Ghy comt hier mijnen wegh met u ghevraegh verhind'ren,Mopsus Men sou hier desen vent wel in sijn eer vermind'ren.Alphonsus. Vrint, ey seght my eens wie dat met den Keyser trouwt:Arbeyder Ick segh Thebasile sy sijn al langh ghehouwt.Alponsus. Thebasile eylaes, hier ben ick in veel vreesen.Wat raet om nu mijn hert van liefde te ghenesen.....Ey my wat droeve maer heb ick aldaer ghehoortIck mocht gheruster sijn waer ick op Zee versmoortMopsus Mijn Heer den vent is sot wat wilt ghy hem gheloovenAlphonsus. Neen, dese tijdingh sal noch mijn verstant beroovenEylaes mijn hert sluyt toe door dese droeve maer,Mopsus Sotten en cleyn kinderen die segghen dickwils waer:Alphonsus. Sa gaen wy naer het Hoff wat breeder daer naer taelen.Ick vrees noch met de doodt dees quellingh te betaelen.binnen.VERSCHOONINGHHet triomphantelijck vertreck van Thebasile naer Duytslandt.

Derden handel.Eerste uyt-comen.

Romanus met het heel Haff wt.

Romanus. Ghenadighe Meesters, de Zee is naer den LustEn wensch, seer stil en kalm, ghestelt in volle rustOm samen t'Scheep te gaen met een ghewenst verblijden

Den wreeden Theseus liet sijn Ariadne slaepen En brack sijn echte trouw, jae gingh vuyl lusten raepen. Ach siet wat Dido ded' die wreeckten haer afront, Olimpia die smeet haer in den Zeesen gront. En Ariadne wert verlost, ick blijf in treuren My en mach gheen gheluck in dit verdriet ghebeuren, Ick en verliet haer noot die my als nu versmaet Een vrou, maer gheenen man my in dees droefheyt laet .... O wreeden Duytsen Stier die mijn Euroop comt haelen En maeckt my nu als een Parthenope vol quaelen, K'wil springhen inde Zee, en soo mijn lusten voenMopfus.Och Heer blijft hier by my, en wilt dat toch niet doen Want ghy verdoemt sout sijn, soo ghy u gaet verdrincken Laet dese raserny ( bid ick ) eens nedersincken;Alpho.O wreede Tygerin, o straf van mijn gheslacht Serpent van Libien, ken had dit noodt ghedacht ..... Een Indiaense Slangh heeft u in't Bosch ghespoghen Oft hebt wel eer de borst van een Leeuwin ghesoghen. Waer is mijn wackerheyt, die dickwils heeft bestaen In 't volck van Asien met cloeckheyt te verslaen, Al dat ick wenschen kan om my met recht te wreken Soo bid ick dat ghy moght haest sijn de moort ghesteken, Ken wensch u voorder niet als eenen wreeden haet Van uwen Heer en Man, door vals betight verraet.binnen.

Tweede uyt-comen

Den Keyser Adolphus met sijn Hoff.

Adolp.Myn Keyserlijcke siel is nu in groot verlanghen Om mijn hooghwaerde bruyt met blijschap te ontfangen, Elck ur' schijnt my een maendt dat ick haer wesen derf Om wyens schoonheyt ick schier alle daeghen sterff,

HERSELDE

VERSCHOONINGHDaer het Hoff is op de Jaght.

Derde uyt-comen.Romanus.Rom.Myn hert is noch verschrickt als ick denck op het huylen Des Wolfs, en op 't ghewelt der lanck-tandighe Muylen, Van al de Swijnen die met eenen wreeden smeet Vernielden menigh Brack, jae schier met eenen beet Mijn Peert hadden ghevelt, maer soo ick in het schieten Een treften reght in d'oogh, begost hun te verdrieten De moeyt van het ghevolgh,1. Edelm. Eck schoot met mijnen schicht Een Hert reght in het hooft, dat t'punt door het ghesicht Weer uytquam, en daer naer soo hebben mijne Honden Den Hert soo wreedelijck verscheurt ende verslonden, Dat soo ick niet by tijdt en had daer by gheweest Sy hadden t'in hun maegh,2. Edelm. Daer was ick voor bevreest Als ick het selve sagh, Adolp. T'is tijdt dat wy vertrecken Want sulcken slavernij sou appetijdt verwecken.3. Edel.T'ghebieden raeckt den Vorst wy sijn bereet altijdt Ghemerckt u Majesteyt ons opper meester sijt, Rom.Gaet draeghet Wildt naer t'Hoff ick ben vermoeyt van Jaeghen Door 't loopen over t'velt om swijnen te verslaeghen,Adolp.De moyt en valt niet swaer in allen het bejagh Wanneer men eenigh wilt can brenghen voor den dagh, Die winst behaeght my seer, wat hebben wy ghevanghen Daer mijne Keyserin sal ivrigh naer verlanghen, Gheleghentheyt die dient van stonden aenghevat