Emotionaliteit van zeventiende-eeuwse toneelstukken

Tweeden handel.Eerste uyt-comen.Felicia in manscleeren met Nimus haeren Knecht.Felicia. WIe had geweten oyt dat liefd' had soo veel strickenEn laeghen van bedrogh, waer op de lusten mickenO wanckelbaer Fortuyn, die wispelturigh draeytU vals doorslepen praet met alle winden waeyt:Wie had dit oyt ghedacht, dat eenen mensch vol trekenSoo vals en heel gheveynst, soo teghen t'hert sou spreken,Hy is nu emmers wegh, de Coningin is weef,O schelm, ô boos ghedacht; aen wie ick dickwils schreef,Die my ghesworen heeft my voor u lieff te kennenGodt gaef dat neen, maer wie sal mijn hert nu ontwennenDe kennis die het heeft van diepe minne smertWaer mede dat mijn siel altijdt ghevoestert wert.Alphonsus had gheen reen om my sijn min te verghenHad ick hem met mijn min bedeckt niet comen terghen,Maer soo ick heb verstaen den Keyser mint haer med'Die hy ten echt versoeckt, gaen wy dan naer de sted'Daer sy haer wooningh houdt om haer sijn trou te veylen.Nimus. Op gistren gongh hier af met opgherechte seylen,Sijnen Ambassadeur, ick weet sy sijn al voortAl wast dat haer de Zee verthoonden heel ghestoort,De Trommels en Trompet, die hoorden ick daer klincken,Soosy door zeesen storm niet altemael versincken:Ick vrees voor ongheluck, den Torck ghedurich kruystEn leydt daer sterck op toe, t heel hof dat is verhuystOm dese schoon Malaet, om Joffvrou sleypsteerts wille

En allen ongheluck, verdriet, en pijn doen lijdenAl brack hy hals en been eer hy de poorten sietVan Londen tot mijn schad' en jammerlijck verdrietNimus uyt met potten en ketels gheladen,Mijn Heer het Peerdt is ree t'is tijdt om te vetrecken,Wel wat is dit gheseyt begint ghy weer te geckenSijn dit u perten weer ghy viesen robbe-cnolGhy uylenspiegels saet, ghy aes en sottebolWie heeft u hier med' soo den dommen kop ghebroken?Nimus. Ick, want wie souden kost toch onder weghen koken?Felicia. Wel de weerdin ghy Nar, ghy plomp en botte cloenNimus. Dat cost al wat te veel, ick cant wel selver doen:Felicia. Ghy sorght voor uwen buyck en niet voor ons afferen,Nimus. Mijn Heer wy sullen op den wegh niet veel verterenWant ick te geren ben daer men van koken spreckt,Felicia. T'is goet te sien dat in den sot niet veel en steckt,Hebt ghy oock haver voor het Peerdt dat moet ick vraeghenNimus. Dat t'Peerdt met ons oock eet, t'is my te swaer te draeghen,T'is altemael seer wel bewaert behalven ghy,Felicia. Wel plompaert wat is dit, bewaert dan jemandt myNimus. Wel ick, wie heeft u toch bewaert soo lanck te vorenToch die men nauwst bewaert, loopt dickwils eerst verlorenMijn Heer dat gaet u voor, en volght ghy niet, blijft staenFelicia. Sa voort doet stracx het Peert den toom en sadel aen,Ick mach my op de reys met veele sorghen spoedenEn sien wat uyt comst dat mijn voordacht nochsal broeden.binnen.

Tweede uyt-comen.Alphonsus met sijnen Knecht van Torcken ghevangen en geketent.Alpho. WAt droefheyt perst mijn hert, wat al te swaren druckVerdort mijn Edelheyt, door dit swaer ongheluck,

Besorght mijn gelt weerom,Alphonsus. Gy doet my tranen stortenbinnen.Adieu, verdwijnt ghy soo, die my des' blijschap gaff:Mopsus Het is Felicia docht ick van eersten aff,Alphonsus. Siet wat de liefde doet, die gheene moyt sal sparenOm eens te sien het eynd' van al haer wedervaren,Ick trock dan weer te rugh midts dat my gelt ontbrecktDe wanckelbaer Fortuyn heeft hier al veel ontdeckt. binnen.

Derde uyt-comen.Henricus Coninck van Enghelandt met sijn Edelieden.

Veranderingh van tijdt voed' veele diepe sorghenWaer onder groot ghepeys en onrust leydt verborghen,De twijfelingh van gheest die wentelt inden sinEn hoe ick voorder denck de vrees die isser in,Den duytschen Adelaer seynt mysoo veel ghesantenOm mijn Thebasile, ick sien van alle cantenEen groot ghewoel van volck die niet en wenschen, danTe sien dat sy Adolph had voor haer wettich man,Tot rust van mijne Croon, die hy my op doet vraeghenSchoon teghen haren danck, vermits sy alle daghenNemtuyt stel, en daer by dit groot gheluek ontseytHet gen my droefheyt baert Jae niet als swaricheytSal gheven aen mijn hert, wilt sy noch langer blijvenBy haer hertneckicheyt; I. Edelman. Die moeten wy verdrijvenMet alle soeticheyt en segghen dat den RaetVan t'hoff haer weygheringh, al veer te boven gaet,Den Raedt is daer de eer des Coninghs aen moet hangenDen Raet can veel gheluck benemen en ontfanghenSoo hy wordt inghevolght, dus wordt hy rijp bedachtEen jemandt van den raet gheluck oft voor-deel wacht,

Thebasile. En sien uyt u ghemoet dees droeve maer te drijvenGhetrouwheyt is een deught die veel schoon lessen leertEen onghetrouwen gast en is gheen weldaet weert.Romanus met 2. Edelieden uyt.Romanus. Fonteyn van onsen gheest die t'herte hebt besponghen.En in het diep ghemoet des Keysers min ghedronghen,Den tijdt die cort al seer om baest met folle seylTe loopen inde Zee met groote vreught en heyl.O enghelijcke schoont, ick kom my hier verstoutenOm met haer Majesteyt van liefde wat te kouten,Midts dat de blijde uer van ons vertreck seer naecktWaer naer den Duytsen Vorst met groot verlangen haeckt,Om u, die leyt alleen in sijne siel begravenDie als een seyl steen treckt naer u de aertse gaven.Ofschoonheyts dagheraet, ghenoegh aen ons bethoontDat u hert van 't ciraet der deughden wort bewoont.Thebasile. Ey en slateert my niet, wilt stadich daer van swijghenTot dat wy meerder stoff en reden daer toe crijghen.Seght my hooghmoghend' Heer uyt eenen rechten grondtOf ghy oock in dit landt eenichsints aerden condt.Romanus. Ghenadighe Princers, wie sou toch moghen claeghenOver een landt en locht die uwe deughden draeghenSoo haere Majesteyt belieft, met u verloffWy sullen saem ons gaen vertreden in het Hoff,En breeder van u vraegh in d' eensaem plaetsen hand'lenWant ick ben aenghelockt om weynigh tijdt te wand'len. binnen.

Vijfde uyt-comen.Alphonsus en Mopsus ghecomen in Enghelandt. uyt.

Het vlugghe Pluym ghediert, als Swaluw, OyevaerDoor't winters nortsich weer, vertreckt van jaer tot jaer,

Arbeyder. Ick segh u laet my gaen en wilt mijn hooft niet brekenWant ick nu draeghen moet dat ick my schiet beschijt,De Schepen steken aff, het is veel meer als tijt,Ghy comt hier mijnen wegh met u ghevraegh verhind'ren,Mopsus Men sou hier desen vent wel in sijn eer vermind'ren.Alphonsus. Vrint, ey seght my eens wie dat met den Keyser trouwt:Arbeyder Ick segh Thebasile sy sijn al langh ghehouwt.Alponsus. Thebasile eylaes, hier ben ick in veel vreesen.Wat raet om nu mijn hert van liefde te ghenesen.....Ey my wat droeve maer heb ick aldaer ghehoortIck mocht gheruster sijn waer ick op Zee versmoortMopsus Mijn Heer den vent is sot wat wilt ghy hem gheloovenAlphonsus. Neen, dese tijdingh sal noch mijn verstant beroovenEylaes mijn hert sluyt toe door dese droeve maer,Mopsus Sotten en cleyn kinderen die segghen dickwils waer:Alphonsus. Sa gaen wy naer het Hoff wat breeder daer naer taelen.Ick vrees noch met de doodt dees quellingh te betaelen.binnen.VERSCHOONINGHHet triomphantelijck vertreck van Thebasile naer Duytslandt.

Derden handel.Eerste uyt-comen.

Romanus met het heel Haff wt.

Romanus. Ghenadighe Meesters, de Zee is naer den LustEn wensch, seer stil en kalm, ghestelt in volle rustOm samen t'Scheep te gaen met een ghewenst verblijden