Emotionaliteit van zeventiende-eeuwse toneelstukken

Vierde uyt-comen.Den Graeve Alphonsus en Mopsus.WAt over groote vreught besit mijn moedich hertWat aenghenaeme gunst verdrijft nu mijne smert.Den Bohemischen Vorst (die was in Echt ghetredenMet mijn Thebasile) die is nu overledenTot voordeel van mijn wensch soo my dit briefken seytWaer door ick vind een eynd van al mijn swaricheydt.O Handt ô gulde handt, ô weerde vrou ghepresenMijn Flora, morghenson, den daeghraet is u wesen,Ick kus het teecken nu van uwe lieve handtEn gheef aen u mijn hert tot eenen onderpandtVan trouw, met reden oock, terwijl de gulde straelenVan u ghesicht, al mijn ghedachten comen haelenOp glori waghens van veel wenschen, die soo lanckGheketent sijn gheweest, en teghen mijnen danckDoen dolen, maer ick mach, Godt lof, de doodt nu prijsenVan uwen man, die my als Phenix doet verrijsenUyt d'asschen van t'gheluck t'gen hy ghenoten heeftIn uwe soete min die ghy aen my nu gheeft,Sy schrijft my, hoort eens aen: mijn man die is ghestorvenNu kont ghy mijnen glans, die niet en is bedorvenGhenieten als te voor, schoon dat toen wert beletWant niemand my als nu can stellen ander wetEn waerom niet, ick hoor u toe, k'was eerst bedwonghenEn door het vreet ontsach des vaders aenghedronghen,Ick ben in Enghelandt seer vroom en wel te pasSult vinden dat ick ben die ick te voren was.Comt vry want ick u wacht, en laet u niet beswaerenNu ick bereet ben om met u t'landt uyt te vaeren

Op uwen goeden dienst, en seghden Raet van statenAdieu, tot dat icksien daer mijne sielnaer snacktEenen Pagi uyt.Als thert naer een Fonteyn,Pagie. De koffers sijn ghepacktEn alles is ghereet, soo t'aen de Edel HeerenBelieft om med' te gaen: Roman. Hebt ghy oock al mijn kleerenGhesloten in de kist: Pagie. Het is ghedaen ghelijckMy wert bevolen Heer; Rom. Soo scheyden wy uyt t'rijckEn wachten den Adieu, Adolphus.Ghy sult terstont gaen schrijvenHoe dat de lusten van de trouwe Min my dryvenHoe dat mijn Edel hert is inghenomen vanDe liefde, die my traght te maecken wettigh manVan d'Enghelse Princers, die t'herte soo doet brandenDat ick eer gheven wil mijn Rijck en al de landenDie greynsen aen t'quartier van Torck en PersiaenAls haer te laeten, en niet eens te sien voldaenHet gene dat ick wensch om t'puyck der soetighedenDie schuylen in het hert van haer volmaeckte leden,Schrijft aen den Coninck self vernuftigh en seer CloeckHoe dat ick boven al sijn outste dochter soeckTot mijn beminde vrou, dit moet alsoo gheschiedenGhelijckmen is ghewoon een Coninck aen te biedenSpreckt aen den wijsen raet en doet ghelijck die seytSecret. Om te voldoen den wil van sijne MajesteytEn sal ick niet alleen my gaen tot schrijven voeghenMaer thoonen dat ick ben tot Majesteyts ghenoeghenDe alderminste slaeff tot dienstbaerheydt van t'hoff,Adolp. Vervolght dan mijn ghebodt soo crijght ghy eer en loff.binnen.

VERSCHOONINGHHet vertreck van Romanus Ambassadeur naer Enghelandt.

Besorght mijn gelt weerom,Alphonsus. Gy doet my tranen stortenbinnen.Adieu, verdwijnt ghy soo, die my des' blijschap gaff:Mopsus Het is Felicia docht ick van eersten aff,Alphonsus. Siet wat de liefde doet, die gheene moyt sal sparenOm eens te sien het eynd' van al haer wedervaren,Ick trock dan weer te rugh midts dat my gelt ontbrecktDe wanckelbaer Fortuyn heeft hier al veel ontdeckt. binnen.

Derde uyt-comen.Henricus Coninck van Enghelandt met sijn Edelieden.

Veranderingh van tijdt voed' veele diepe sorghenWaer onder groot ghepeys en onrust leydt verborghen,De twijfelingh van gheest die wentelt inden sinEn hoe ick voorder denck de vrees die isser in,Den duytschen Adelaer seynt mysoo veel ghesantenOm mijn Thebasile, ick sien van alle cantenEen groot ghewoel van volck die niet en wenschen, danTe sien dat sy Adolph had voor haer wettich man,Tot rust van mijne Croon, die hy my op doet vraeghenSchoon teghen haren danck, vermits sy alle daghenNemtuyt stel, en daer by dit groot gheluek ontseytHet gen my droefheyt baert Jae niet als swaricheytSal gheven aen mijn hert, wilt sy noch langer blijvenBy haer hertneckicheyt; I. Edelman. Die moeten wy verdrijvenMet alle soeticheyt en segghen dat den RaetVan t'hoff haer weygheringh, al veer te boven gaet,Den Raedt is daer de eer des Coninghs aen moet hangenDen Raet can veel gheluck benemen en ontfanghenSoo hy wordt inghevolght, dus wordt hy rijp bedachtEen jemandt van den raet gheluck oft voor-deel wacht,

Thebasile. En sien uyt u ghemoet dees droeve maer te drijvenGhetrouwheyt is een deught die veel schoon lessen leertEen onghetrouwen gast en is gheen weldaet weert.Romanus met 2. Edelieden uyt.Romanus. Fonteyn van onsen gheest die t'herte hebt besponghen.En in het diep ghemoet des Keysers min ghedronghen,Den tijdt die cort al seer om baest met folle seylTe loopen inde Zee met groote vreught en heyl.O enghelijcke schoont, ick kom my hier verstoutenOm met haer Majesteyt van liefde wat te kouten,Midts dat de blijde uer van ons vertreck seer naecktWaer naer den Duytsen Vorst met groot verlangen haeckt,Om u, die leyt alleen in sijne siel begravenDie als een seyl steen treckt naer u de aertse gaven.Ofschoonheyts dagheraet, ghenoegh aen ons bethoontDat u hert van 't ciraet der deughden wort bewoont.Thebasile. Ey en slateert my niet, wilt stadich daer van swijghenTot dat wy meerder stoff en reden daer toe crijghen.Seght my hooghmoghend' Heer uyt eenen rechten grondtOf ghy oock in dit landt eenichsints aerden condt.Romanus. Ghenadighe Princers, wie sou toch moghen claeghenOver een landt en locht die uwe deughden draeghenSoo haere Majesteyt belieft, met u verloffWy sullen saem ons gaen vertreden in het Hoff,En breeder van u vraegh in d' eensaem plaetsen hand'lenWant ick ben aenghelockt om weynigh tijdt te wand'len. binnen.

Vijfde uyt-comen.Alphonsus en Mopsus ghecomen in Enghelandt. uyt.

Het vlugghe Pluym ghediert, als Swaluw, OyevaerDoor't winters nortsich weer, vertreckt van jaer tot jaer,

O dief, schelm en verraer dit cost u haest de doot. De tochten van mijn siel doen al mijn crachten buyghen ten is niet dan te waer, daer sijn te veel getuyghen. Onkuyse snoode Hoer, ontrooffter van mijn rust Door uwen boosen aert, door uwen vuylen lust. Vleesgirighe Leeuwin, die my soo comt bestrijden. De vraeck die mijne siel ontsteckt, sal dit niet lijden Dit sal mijn doodt-kist sijn, dit cost my vlees en bloet .... Ras vanght den siel terstont want ick ben als verwoet, Ick wil hem daetelijck doen in sijn bloet versmachten Ghelijckmen leven moet met die een vrouw vercrachten:Iulius.Ick hoor dat hy seer haest vertreckt naer EngelantAdolp.Iae haest met Charons schuyt int diepsten vanden brandt, Gaen wy terstont naer t'Hoff om ons rijp te beraden Hoe datmen straffen sal sulck vreet vervloeckte daden, Rom.Den Keyser is ghestoort. Jul. de reden hem bedwinght,Adolp.Des droeve maer my in't ghepeys veel quellingh bringht.

binnen.

Vierde uyt-comen.

Thebasile nemt van Felicia haer affscheyt.

Thebas.Voorwaer n droef vertreck doet schier mijn herte breken Ken weet niet tegen wie dat ick voortaen sal spreken Van 't geen u is bekent, ick bid u blijft noch hier,Felicia.Voorwaer ten can niet sijn, Theb. U reysen cost my dier Hoe dickmaels sal ick noch om u getrouwheyt suchten Hoe dickwils sal ick noch mijn selven moeten vluchten .... Ach gaet gy dan soo wegh, adieu beminden vrindt Die mijne siel veel meer, als ick mijn selven, mint, Wel moeter dan soo sijn, Fel. Mevrouw ick moet vertreckenThebas.U reys en sal my niet als tot veel droefheyt wecken,