Emotionaliteit van zeventiende-eeuwse toneelstukken

veerdicheyt heeft ontdeckt ende d'onheluckighe doodt van Thebasile belet, bewijsende dat sy onnoosel was van het opgheleyt misdaet des overspels uyt reden dat die daer sy mede beschuldicht wert selfs een vrouw-persoon was en oversulckx de leughenen achterhaelt sijnde, sijn de Verraders veroordeelt ter doot om levende verbrandt te worden, Thebasile wederom tot vreught van het heel Hof op den throon ghestelt, en Alphonsus met Felicia ghetrouwt.

Waerheydt baert nijdt.--------------------------------VERTHOONDERS.Alphonsus Grave van Barzelona.Mopsus sijnen Knecht.Taurinus Waer-seggher.Felicia Edel Iouffrouw.Thebasile Dochter van Henricus en Coninginne van Bohemen.Nimus Knecht van Felicia.Eenen Boer.Eenen Torcksen Schipper.Sultan eenen Torck.------------------------Adolphus Keyser.Henricus Coninck van Engelant.Romanus Ambassadeur.Atrastes. Iulius. Eduardus. Carolus. } Edele.Twee Pagien.Twee Hellebaerdiers.Amurathes eenen Torck.

HET THOONEEL.Wordt eerst verthoont in Bosschagie.

Eersten handel.Alphonsus met Mopsus sijnen Knecht.Wat quelt my in den gheest voor onghestadicheit;Die my gheluck en vreught jae alle rust ontseyt,Die my ghedurichlijck bevanght met t’vier der minnen,Ick sterf soo t’langher duert, helaes waer sijn mijn sinnen.Het schijnt dat liefde self bevecht mijn flau ghedachtHet schijnt dat Venus wicht ontweldicht heeft mijn macht,Sal dan de vreed' fortuyn met mijnen Eeldom spotten?Mopsus. De heetste minnaers sijn altijt de grootste sotten.Alpho. Wat swangher ongheval; wat voor een quaey ComeetMach hanghen boven t'hooft daer ick niet af en weet,Bedwelmt is mijn ghemoet, mijn bloet schijnt te verterenDaer ick niet comen can daer treckt mijn herts begheren,O ademloosen mondt, U tongh niet en verberghtMaer spreekt de oorsaeck wt waerom my liefd soo terght,Ghy die t'aenlockich aes van min hebt inghesoghenEn laet mijn banghe siel nietsonder crachts vermoghen,Die ick eens heb bemindt is my helaes ontrooftWaer door den luyster wort van mijnen stam verdooft,Aen wie sal ick als nu mijn onghevallen claeghen?Mopsus T'is wel bestedt had ghyse beter gad' gheslaghen,Met oorlof Edel-Heer dat ick eens spreken souWaerom soo dwaeselijck ghejammert om een vrouw,En seght dat sy u is met groot ghewelt ontnomenIck maecket soo dat sy van selfs ter handt my comen,Als my maer jet en lust, doch ben een wijser manIck leef op mijn ghemack en gheef den bras daer van,Eer dat ick paren sou ick liet my liever hanghen,Alpho. Wat ratelt u in't hooft, ick smijt u voor de wanghen

En heb hier eenen brief in dit packet ghebondenDie ick hem gheven moet self in sijn vrome handtHy compt van een Princers die woont in Enghelandt.Alphonsus. Van veer dit hoorende speckt,Alpho. Met oorlof eel Gravin ick hoor mijn naeme mellenVan jemandt, die jet heeft aen my self te bestellenMy dunckt hy haestich is, daerom u dienaer blijfEn scheyd met desen soenNimus: Holla Holla niet te stijff.Alpho. Ick hoop des' eer daer naer noch meerder te ghenietenOft anders t'leven sou my ganselijck verdrietenbinnen met sijnen knecht.Felicia alleen.Ickstaen gheheel verstelt vol druck en onghevalIck vrees dat desen brief wat wonders baeren sal.Ey Nimus leght wat toe om eens dan grondt te wetenOft daer jet schuylen mach,Nimus Mevrou het sijn secretenVan een seer eel Princers uyt Enghelandt ghebrocht:Felicia. Uyt Enghelandt, oft ick die achterhaelen mochtWaer toe ghy dienstich sijt om stil daer naer te trachtenEn sal door uwe hulp hier op eens andtwoordt wachten.Nimus. Soo ghy my drinckgelt gheeft ben ick daer toe ghereet:Felicia. Het welck ick u gheloof dus doet dat ick u heetNimus. Laet my maer slechts begaen ick sal 't wel overlegghen,En alles beter doen als ghy my cunt ghesegghen.binnen.

VERSCHOONINGHDen Keyser Adolphus siende het Pourtraict of afbeldselvan Thebasile wordt daerop verlieft.

Vierde uyt-comen.Den Graeve Alphonsus en Mopsus.WAt over groote vreught besit mijn moedich hertWat aenghenaeme gunst verdrijft nu mijne smert.Den Bohemischen Vorst (die was in Echt ghetredenMet mijn Thebasile) die is nu overledenTot voordeel van mijn wensch soo my dit briefken seytWaer door ick vind een eynd van al mijn swaricheydt.O Handt ô gulde handt, ô weerde vrou ghepresenMijn Flora, morghenson, den daeghraet is u wesen,Ick kus het teecken nu van uwe lieve handtEn gheef aen u mijn hert tot eenen onderpandtVan trouw, met reden oock, terwijl de gulde straelenVan u ghesicht, al mijn ghedachten comen haelenOp glori waghens van veel wenschen, die soo lanckGheketent sijn gheweest, en teghen mijnen danckDoen dolen, maer ick mach, Godt lof, de doodt nu prijsenVan uwen man, die my als Phenix doet verrijsenUyt d'asschen van t'gheluck t'gen hy ghenoten heeftIn uwe soete min die ghy aen my nu gheeft,Sy schrijft my, hoort eens aen: mijn man die is ghestorvenNu kont ghy mijnen glans, die niet en is bedorvenGhenieten als te voor, schoon dat toen wert beletWant niemand my als nu can stellen ander wetEn waerom niet, ick hoor u toe, k'was eerst bedwonghenEn door het vreet ontsach des vaders aenghedronghen,Ick ben in Enghelandt seer vroom en wel te pasSult vinden dat ick ben die ick te voren was.Comt vry want ick u wacht, en laet u niet beswaerenNu ick bereet ben om met u t'landt uyt te vaeren

Ick volghunaer terstont, dus gaet ghy haestich voor,Mopsus . Wat sal Felicia nu doen, die arme sloorAlpho. Toomt uwen beck.... laet van Felicia nu swijghenMopsus Jae comt sy door den druck noch gheen misval te crijghen,Alpho. Wel hoe gaet sy dan groot? spreckt; ghy en plompen kloenMopsus Mijn Heer, k en wetet niet, t'is quaet om goet te doenHet comter dickwils van, wanneer men in het donckerVeel vryicheyt ghebruyckt, toch ick peys dat Me-jonckerHeeft suyverheyt belooft, Alphon. hout uwen ratel beck,Hoe ismen staegh ghequelt met eenen sot oft geck.binnen.

Vijfde Uyt-comen.Den Keyser Adolphus, Romanus Ambassadeur, Iulius,Atrastes, en Henricus, Edelmans, met den Secretaris.Adolp. T'Is wonder dat een man sijn selven laet verwinnenAls maer een cleyne lust spelt in sijn swacke sinnen,Wat cander stercker sijn als liefde, die den menschBedwinght, en toomt den wil naer haeren eyghen wensch.De liefde set niet aen, hoe sterck, gheleert en maghtighHaer lusten sijn soo groot, soo vinnigh en soo crachtighDat niemand segghen can dat liefd gheen macht en heeftDat liefde aenden mensch gheen quellinghen en gheeft.Dit voelden ick ghenoegh door Venus minne schichtenSoo haest ick maer den schijn van Venus mocht besichten,Iae, Venus segghen magh soo haest haer wesens beldtHeeft met vermaeck en lust in mijn ghedacht ghespelt,Toen costick dagh noch naght mijn fiel met ruste voedenMaeraesden mijn teer hert met een beanxt vermoeden,Om een schoon vrou alleen die my nu heeft ghesteltDoor liefde inden bandt van haer seer sterck ghewelt